Son yıllarda yapılan araştırmalar sürekli olumsuz düşünmenin kronik ve yoğun stres, kaygı artışı ve depresyonu beraberinde getirdiğini, aynı zamanda ileri yaşlarda ise bilişsel zayıflamaya ve Alzheimer hastalığına neden olabileceğini gösteriyor. Yani sürekli olumsuz düşünmek kişilerin beyninde hem yapısal hem de işlevsel açıdan negatif etkiler bırakıyor.

Hayatımızın birçok alanında kimi zaman olumlu, kimi zaman ise olumsuz düşüncelere sahip olabiliyoruz. Fakat bazı kişiler için olumsuz düşünceler bir alışkanlık ve bu düşüncelerden kopamıyor. Kişi sürekli mutsuz ve olumsuz düşüncelere sahipse, buna müdahale edilmediği takdirde bu düşünceler devam eder ve bu da kişilerin beyinlerinde hem yapısal hem de işlevsel açıdan negatif etkiler bırakır. Sürekli olarak olumsuz düşünmek kişiyi kaygı ve depresyona daha duyarlı hale getirir. Yani aşırı düşünmek zaman içerisinde daha farklı psikolojik sorunlara yol açabilir. 55 yaş üstü 350’den fazla kişi ile yapılan çalışmanın sonuçları gösteriyor ki geçmişe dair düşünme ve gelecek konusunda endişe duyma gibi olumsuz düşünme davranışları geliştiren kişilerin yaklaşık üçte birinin beyinlerinde, demansın en yaygın tiplerinden biri olan Alzheimer hastalığına neden olan protein (tau ve beta amiloid) birikimlerinin görülme oranı artıyor.

…

Sürekli olumsuz düşünme tarzı, kişide bir süre sonra alışkanlık haline gelektir. Beynimiz genelleme ve kategorize etme yetileriyle çalışır. Olumsuz düşüncelerin beynimizde sürekli tekrar etmesiyle birlikte iletişim ve etkileşim çarpık algılanmaya başlar. Kişi genellikle bu durumun farkında olmaz ve bu düşünce tarzını devam ettirir. Çünkü beynimiz doğruyu değil, alıştığını yapar. Bu olumsuz düşünce döngüsünden kurtulmak zordur. Beyin hücreleri arasındaki bağlantı noktaları olan sinapslar, bir şeyler düşünmekle hareketlenir ve diğer sinapslara mesaj iletir. Bu şekilde bir bilgi akış yolu oluşur. Her düşüncede bu yol daha belirginleşir. Sinapsların birbirine yaklaşması, uygun bağlantıları paylaşması, birlikte harekete geçme olasılığını artırır. Bunun sonucunda da söz konusu düşüncenin tetiklenmesi kolaylaşır. Yani başlangıçtaki olumsuz düşüncemizi, tekrar tekrar aynı şekilde düşünmemize neden olur. Bu tekrarlayan negatif düşünceler ise yeni ve sağlıklı bakış açılarının gelişmesine izin vermez. Ayrıca bu düşünce tarzı, duygusal sıkıntılar ve sağlıksız başa çıkma mekanizmaları geliştirme olasılığını da attırır.

Sürekli olumsuz düşünceler yerine, olumlu düşünceler ile beyni beslemek, kişiyi zihinsel olarak daha sağlıklı ve mutlu hale dönüştürecektir. Olumlu düşünmeye geçiş başlangıçta zor gelebilir. Ancak olumlu zihin yönünde ne kadar çaba harcanırsa, bu kişinin dış dünyasına yansır ve beyin mutlu olur. Öncelikle kendinizi olumsuz şeyler düşünürken yakaladığınızda, düşüncenizi ve davranışınızı dikkat dağıtıcı başka aktivitelere doğru yönlendirin. Tekrarlayan olumsuz düşüncelere saplandığınızı fark ettiğinizde, düşünmeyi erteleme yoluna gidin. Örneğin, “Şu an kaygılıyım, düşünmek için doğru bir zaman değil, yarın daha sakin bir şekilde düşünürüm” gibi düşünceyi erteleme yöntemlerini uygulayabilirsiniz. Kendinizi çaresiz ve çıkmazda hissettiğiniz durumlarda mevcut duruma olumlu yönden bakmaya çalışın, sorunun üzerindeki gücünüzü sürdürün. Olumsuz düşüncelerle mücadelede, kendinizi tüm yönlerinizle tanımamız çok önemlidir. Bilişsel çarpıtmalarınızı fark edip bunlarla baş edebilmelisiniz. Aksi halde bilişsel çarpıtmalar belli bir sıklığın, şiddetin üzerinde olmaya başlarsa yavaş yavaş depresyon, panik atak vb. birtakım psikiyatrik problemlere yol açabilir.

…

Olumsuz düşüncelerle baş edebilmek için;

1- Dikkat dağıtacak olumlu aktiviteler bulun. Zevk aldığınız herhangi bir aktivite ile fazla düşünmeyi bırakabilirsiniz. Bazen bir şeyi düşünmemeye çalışmak, onu daha da fazla düşünmenize yol açabilir. Bunu durdurmak için vücudunuzu harekete geçirin.

2- Tekrarlayan düşünce döngülerine saplandığınızı fark edin. Mevcut olumsuz düşüncelerinizin artık üretken olmadığını kabul ederek, ilişkili olumsuz duyguları da durdurmaya adım atarsınız. Dikkatinizi başka yöne yönlendirin.

3- Sorun çözmeye odaklanıp, olumlu duygular yaratın. Yaşadığınız sorunlara kafa yormak yerine çözümlere odaklanmaya çalışın. Gelecekte aynı sorunların tekrarlamaması için bir hatadan neler öğrenebileceğinizi keşfedin. Bir şeyin neden olduğunu sormak yerine, bu konuda gerçekte neler yapabileceğinize odaklanın.

4- Gerektiğinde düşünceyi erteleyin. İstenmeyen olumsuz bir düşünce hakkında düşünmeyi ertelemek genellikle yararlıdır.

5- Olumsuz düşüncelere yeni bir bakış açısı geliştirin. Günlük hayatınızda birtakım önemli kararları vermeden önce bunları düşünmek doğaldır. Fakat alacağınız kararları takıntılı hale getirmeye başladığınızda, olumsuz ve sağlıksız hale gelir. Bakış açınızı değiştirerek, koşullarınız üzerinde kontrol sahibi olduğunuzu kabul edin.

6- Beyninizi olumlu düşünme şekline daha yatkın hale getirin. Beyin en fazla tanıdık olduğu düşüncelere daha kolay ve hızlı erişir. Bu nedenle olumlu kavramlara olan aşinalık artarsa olumsuzluğu bırakmak da kolaylaşır.

7- Olumsuz düşüncelerinizi tanımlayın, korkularınızı kabullenin. Bu düşüncelerin kaynağını ve neden kötü hissettirdiğini düşünün. Neden sürekli zihninizi meşgul ediyor bunlar? Bazı şeyler kontrolünüz dışında olacaktır. Bunu kabullenmeyi öğrenmek, negatif düşünmeyi engellemede bir yol kat edebilmenizi sağlar.

8- Bilişsel çarpıtmalarınızı fark edin. Sahip olduğunuz olumsuz düşüncelerin ne kadar objektif, ne kadar gerçeği yansıtıyor oluşunu sorgulayın. Bunları analiz edebilmek, fark edebilmek ve düzenlemek gerekir.

9- Rahatlama yöntemleri (Meditasyon, yoga vb.) bulun. Şimdiki anda yaşamaya odaklanma yoluyla, düne ait olaylar hakkında endişelenerek zaman harcamanın veya yarının programı hakkında endişeli hissetmenin önüne geçebilirsiniz.