Ekonomim.com internet haber sitesinde yer alan bir analize göre; havalimanlarında geçen yılın yolcu trafik verileri, sektörde büyük bir atıl kapasite bulunduğunu ortaya koydu. Havacılık kaynaklarına göre, yolcu trafiğinin yıllık artış oranına göre yüzde 30’a kadar atıl kapasite olağan karşılanırken, bu oranın altındaki kapasite kullanımı “kamu zararı” olarak yorumlanıyor.
60 yıllık bekleyişin ardından 2013 Temmuz ayında hizmete giren ve yıllık 1,5 milyon yolcu kapasitesine sahip olan Kastamonu Havalimanı ise geçtiğimiz yıl 60 bin 667 yolcu ile kapasitesinin yalnızca yüzde 4’üne ulaşabildi.
Söz konusu haberde şu ifadeler yer alıyor; Fizibilite çalışmaları yapılmadan “her ile bir havaalanı” söylemleriyle hayata geçirilen yatırımların çoğu atıl kaldı. Bazı liman yatırımları, daha önce yapılmış başka limanların kapasitelerini çalarak, yatırımı atıla çevirmiş.
Havalimanlarında geçen yılın yolcu trafik verileri, sektörde büyük bir atıl kapasite olduğunu gösteriyor. Durum önceki yıllar için de farklı değil. Dört hava limanı çürüyor. 2 milyona yakın yolcu kapasiteli bu limanlarda (Uşak, Aydın Çıldır, Balıkesir ve Gökçeada limanları) hava trafiği yok. Sıfır veya sıfır derecesinde. 4-5 yıldır hiç uçak inmeyen limanlar var. Çıldır’ı THY eğitim için kullanıyor. 2010 yılının parasıyla 80 milyon liraya kurulan Gökçeada tamamen atıl durumda. Kocaeli Cengiz Topel’de 800 bin kişilik yolcu kapasitesinin sadece yüzde 0,4’ü gerçekleşmiş. Tekirdağ Çorlu ve Kastamonu limanlarından kapasite / kullanım oranları sırasıyla yüzde 4 ve 4,1. Yolcu garantili Zafer Havalimanı kapasitesinin sadece yüzde 4,3’ü kadar yolcu almış. Toplam 12 havalimanı kapasitesinin yüzde 10’undan daha düşük trafik almış. 8 hava limanında 2023 trafiği, kapasitelerinin yüzde 10 ila 20 arasında kalmış. Kapasitesinin ancak yüzde 20-30’u arasında trafik alan liman sayısı 4. Yüzde 40-50 arasında yolcu trafiği almış liman sayı da 4.
ÖNCEKİ LİMANLARIN KAPASİTESİ ÇALINMIŞ
Liman yatırımları. Uzun zamandır tartışma konusu… “Her ile bir havalimanı” gibi bin slogan, fizibiliteyi dışlamış. Bazı liman yatırımları, daha önce yapılmış başka limanların kapasitelerini çalarak, yatırımı atıla çevirmiş.
Durumu iyi… Kapasitesini uluslararası ölçüde karşılayan, hatta kapasitesinin üstünde yolcu trafiği alan limanlar da var. Uluslararası ölçülerde, havalimanı yatırımlarının gelecek 10 yılı karşılayabilecek kapasitede yapılması doğru kabul ediliyor. Dolayısıyla yolcu trafiğinin yıllık artış oranına göre kabaca yüzde 20- 30 ölçüsünde atıl kapasite normal. Bunun altı kamu zararı! Doğru yatırım… Mevcut trafiği ve gelecek 10 yılı karşılayabilecek kapasitede yatırım yapmak. 10 yıl sonrası için doğru olansa, mümkün mertebe yatırımları bugünden, ihtiyaç olduğunda büyütülmeye, kapasite artırılmaya müsait yerde ve mimaride yapmak…
6 LİMAN KAPASİTESİNİN ÜSTÜNDE
Fiili yolcu sayıları ve kapasite karşılaştırmasında uluslararası ölçekte makul durumda olan liman sayısı 11’de kalıyor. Büyük limanlar; İstanbul, Sabiha Gökçen’in kapasitelerine yakın olması, Esenboğa dahil 6 limanda kapasitenin üstünde yolcu sayısı gerçekleşmesi Türkiye için genel ortalama kapasiteyi yüzde 68.2’ye çekiyor.
İstanbul Havalimanı şu anda 90 milyon yolcu kapasiteli. 2023 yolcu trafiği kapasitenin yüzde 85’ine ulaşıyor. Planlama etap etap büyütülerek 200 milyon yolcu kapasitesine çıkarılması… Sabiha Gökçen 2023 yolcu trafiği kapasitenin yüzde 90’ı seviyesinde.
KAPASİTE ÜSTÜ LİMANLAR VE PROJELER
* Kapasitenin üzerinde yolcu trafiği gerçekleşen limanlar Trabzon, Amasya Merzifon, Esenboğa, Adana (yenisi yapılıyor!), Gazipaşa ve Antalya. Bu son 2 limanda yolcu sayısı kapasitenin iki katına yakın.
* Kapasitesinin üstünde yolcu trafiği gerçekleşen limanlarda kapasite artırım projeleri
- Adana Havalimanı kapasitesinin üstünde (yüzde 157) dolulukla kapattı 2023’ü. Bilindiği gibi Çukurova (Bölgesel) Havalimanı yapılıyor. Bu liman 8 milyon yolcu kapasiteli olacak. Açılışı gün sayıyor.
- Antalya Havalimanı’nda 1 Ocak 2022’de yer teslimi yapılarak terminal kapasitesinin 80 milyona çıkarılması projesi başlatılmış durumda.
- Esenboğa’da kapasiteyi 30 milyona çıkaracak proje Şubat 2023’te başladı.